Sự nghiệp phát thanh - Truyền hình thời kỳ đổi mới (1985 - 1995)

Đài Phát thanh - Truyền hình Lâm Đồng

Đất nước ta nói chung và Tỉnh Lâm Đồng nói riêng bước vào công cuộc đổi mới toàn diện. Hội nghị TW8 khóa 5 (1985) đã tạo một bước đột phá quan trọng bằng chủ trương dứt khoát xóa bỏ cơ chế tập trung quan liêu, bao cấp… thừa nhận sản xuất hàng hóa và những quy luật của sản xuất hàng hóa. Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ 6 (1986) và đại hội Tỉnh Đảng bộ lần thứ 4 đã đề ra đường lối đổi mới toàn diện, đánh dấu một bước ngoặt trong sự nghiệp xây dựng đất nước, tạo ra bước đột phá có tính quyết định làm xoay chuyển tình hình cả nước nói chung và Lâm Đồng nói riêng. Hoạt động phát thanh - truyền hình Lâm Đồng đã nắm bắt kịp thời và hòa mình vào sự chuyển hóa chung của đất nước, địa phương; bước đầu đã tạo được sự đổi thay khá lớn cả về nội dung, thiết bị, tổ chức và công tác quản lý sự nghiệp.

Sự thay đổi về chất vào thời kỳ này là đã đầu tư, lắp đặt thiết bị truyền hình, đào tạo bồi dưỡng biên tập viên, phóng viên, quay phim, kỹ thuật viên truyền hình. Hệ thống thiết bị sản xuất chương trình truyền hình ban đầu gồm : một máy phát sóng hiệu Thom son - 100w; máy quay phim nhựa 3 tuýt, camera Movie, JVC, hai camera sony 1820p - đây là hai máy chủ lực vừa phục vụ cho trường quay vừa phục vụ làm tin tức lưu động ngoài hiện trường. Thiết bị dàn dựng chương trình có một bộ dựng gồm 2 đầu máy, 1 bàn đựng hình, 1 bàn điều khiển, 3 monitor kiểm tra, sử dụng băng ghi hình umatic, 1 cột ăngten cao 60m. Đầu năm 1984, Đài đã cử 14 người do ông Võ Trần Phú phụ trách về đài truyền hình thành phố Hồ Chí Minh để đào tạo công tác biên tập, quay phim, dàn dựng, phát sóng*…. Nhân ngày kỉ niệm 10 năm giải phóng Đà Lạt - Lâm Đồng (3/4/1985) tiến hành thực tập ghi hình tại chỗ buổi lễ kỉ niệm. Đài truyền hình thành phố Hồ Chí Minh đã cử một tổ công tác do ông Trương Nghĩa Tiến - phó trưởng phòng nội dung Đài TH TP.Hồ Chí Minh phụ trách lên hỗ trợ, hướng dẫn. Tuy mới ra quân lần đầu, nhưng với sự sáng dạ và tinh thần say mê với nghề nghiệp mới của các biên tập viên, phóng viên, kỹ thuật viên Truyền hình Lâm Đồng và sự tận tình giúp đỡ của tổ công tác Đài TH TP. Hồ Chí Minh, buổi tường thuật ghi hình đã thu được kết quả khá tốt. Ngày 7/11/1985 chính thức phát sóng chương trình truyền hình màu Lâm Đồng. Tên hiệu Đài phát thanh Lâm Đồng được chuyển đổi thành Đài Phát thanh Truyền hình Lâm Đồng. Tổ chức bộ máy cũng có sự thay đổi theo nhiệm vụ mới.
Phòng nội dung chương trình tách thành hai tổ công tác: tổ nội dung phát thanh - ông Nguyễn Văn Lực phụ trách và tổ nội dung truyền hình - ông Nguyễn Quang Thành phụ trách. Phòng kỹ thuật cũng được tách ra thành hai bộ phận : Kỹ thuật phát thanh và kỹ thuật truyền hình. Bộ phận kỹ thuật truyền hình - ông Võ Văn Đức phụ trách phân thành ba tổ : tổ kỹ thuật dàn dựng - bà Lê Thị Hương phụ trách, tổ sản xuất chương trình bà Nguyễn Thị Thục phụ trách, nơi làm việc của 2 tổ này đặt tại phim trường thuộc trụ sở Đài: 38 đường Hồ Tùng Mậu, Đà Lạt; tổ kỹ thuật phát sóng ông Lê Hùng phụ trách địa điểm tại biệt thự số 2 đường Lý Tự Trọng, Đà Lạt. Đến thời điểm này, Đài PTTH Lâm Đồng là đài thứ hai, sau đài TH TP. Hồ Chí Minh, trong khu vực phía Nam, có hệ thống thiết bị truyền hình màu. Chương trình truyền hình thời gian đầu phát sóng vào các tối thứ hai, thứ tư, thứ sáu hàng tuần với thời lượng 30 phút. Thời gian còn lại tiếp phát Đài TH TP. Hồ Chí Minh. Năm 1994 Đài tiếp nhận thêm một má phát truyền hình màu 1000w của chương trình viện trợ ODA Pháp với các thiết bị đồng bộ kèm theo. Đài đã tự đầu tư các thiết bị làm tin và thiết bị hậu kỳ theo công nghệ cải tiến : hệ thống thiết bị super VHS (S.VHS); các loại thiết bị camera S - VHS như M9000, M9500, AG455, AG - DP200; thiết bị dựng AG - 8700, MX - 50; hệ thống vi tính khá hiện đại… sự đổi mới trang thiết bị đã giúp cho việc dàn dựng được nhanh chóng, chất lượng hình ảnh, âm thanh nâng lên khá rõ rệt. Hệ kĩ thuật phát thanh được đầu tư thêm một máy phát sóng FM 1,3kw stereo; duy tu nâng cấp máy phát sóng trung 1kw, sóng ngắn 5kw, các thiết bị chuyên dùng cho phóng viên phát thanh. Diện phủ sóng truyền hình đã mở rộng đến các huyện Bảo Lộc, Đơn Dương, Lâm Hà…. Đối với ba huyện phía Nam (Đạ Hoai, Đạ Tẻ, Cát Tiên) sóng truyền hình chưa đến được, thay thế bằng chuyển băng hình theo định kỳ tháng một lần và đột xuất khi có các sự kiện chính trị lớn của Tỉnh, tết Nguyên Đán…. Thời lượng phát sóng nội dung chương trình của Đài và tiếp âm, tiếp sóng Đài TNVN - Đài THVN từng bước gia tăng. Đến năm 1995, thời lượng chương trình phát thanh của Đài đã đạt 4 giờ 30/ngày; chương trình truyền hình 3 giờ 30/ngày. Tiếp phát đài TW : phát thanh 13 giờ/ngày, truyền hình 19 giờ/ngày - VTV1 - 15 giờ 30/ngày - VTV3. Những ngày lễ, tết, các hoạt động văn hóa - thể thao lớn, giờ tiếp sóng truyền hình mở rộng, đáp ứng đầy đủ yêu cầu bạn xem Đài.

Chương trình phát thanh - truyền hình từng bước được đổi mới về mặt cấu tạo, khắc phục tình trạng rãi mành mành, không xác định chủ đề tư tưởng, chủ điểm trọng tâm từng thời gian theo yêu cầu tuyên truyền giáo dục tư tưởng chính trị của cấp ủy Đảng. Trong từng chương trình đều có các chuyên mục phục vụ cho từng đối tượng bạn nghe - xem Đài. Chương trình phát thanh có các chuyên mục ổn định : Thời sự tổng hợp, nông thôn nông nghiệp, Thông non, văn hóa du lịch thể thao, văn nghệ tổng hợp, xây dựng Đảng, Hộp thư bạn nghe Đài, câu chuyện truyền thanh (bao gồm các câu chuyện cảnh giác, an toàn giao thông…)*. Các chuyên mục trong chương trình truyền hình ; Thời sự tổng hợp, An ninh Lâm Đồng, Quốc phòng toàn dân, xây dựng Đảng, sức khỏe cho mọi người, Hoa thắm cao nguyên, an toàn giao thông, công đoàn, thanh niên, nông thôn, rừng và môi trường sống, chính sách pháp luật, khoa học và môi trường, sản xuất và tiêu dùng, bàn chuyện doanh nghiệp, truyền hình nhân đạo, văn hóa thể thao du lịch, câu lạc bộ văn nghệ, hộp thư truyền hình, phim truyện, kinh tế hợp tác*. Chương trình phát thanh tiếng dân tộc Kơ Ho được hình thành từ năm 1980. Việc đưa tiếng dân tộc địa phương lên sóng phát thanh (năm 2000 thêm chương trình truyền hình), Đài PTTH Lâm Đồng là đơn vị đài địa phương tiến hành sớm nhất trong khu vực phía Nam. Thời lượng chương trình phát thanh tiếng Kơ Ho là 3 buổi (mỗi buổi 30’)/tuần. Nội dung các tin - bài trong các chương trình phát thanh truyền hình từng bước được đổi mới theo sát nhiều vấn đề thời sự nóng hổi, những sự kiện chính trị - xã hội - an ninh quốc phòng của cả nước và địa phương. Tính tư tưởng, tính giáo dục, tính chỉ đạo trong từng tin - bài về cơ bản đã đảm bảo đúng hướng. Nhất là trên lĩnh vực chống tham nhũng, lãng phí, buôn lậu, phá rừng, nhà đất và các tệ nạn xã hội khác. Các biên tập viên - phóng viên đã bám sát phương châm “Nhìn thẳng vào sự thật, đánh giá đúng sự thật, nói rõ sự thật” của Đại hội VI và đại hội IV của tỉnh đề ra để đi sâu điều tra, phát hiện và đã có những phóng sự có chất lượng tốt như vụ tham ô ở ban bảo hiểm xã hội thuộc liên hiệp công đoàn tỉnh, những vụ việc tiêu cực trong lãnh vực nhà - đất ở Đà Lạt, khách sạn Gol v.v… được dư luận xã hội nói chung đồng tình ủng hộ. Một số phóng sự đã đạt giải cao trong các liên hoan truyền hình toàn quốc như : “Tai họa được báo trước” của các tác giả Văn Tòa - Bùi Phương, “Kiến trúc Đà Lạt” của Đinh Thành - Đình Hồng (Huy chương bạc), “Phiên tòa không bị cáo” của Văn Tòa - Bùi Phương (Huy chương vàng)…

Trong thời gian này, công tác chỉ đạo, quản lý đã xuất hiện một số khuynh hướng lệch lạc gây ảnh hưởng không tốt đến chất lượng đồng bộ của hoạt động Đài. Đó là quan niệm, nhận thức không đúng đắn về tính chất vai trò, tác dụng của sự nghiệp phát thanh trong xu thế hiện đại hóa. Vì thế từ khâu đầu tư trang thiết bị, kinh phí hoạt động, chỉ đạo nội dung chương trình đều thiên về truyền hình; coi nhẹ buông lỏng phát thanh. Chất lượng hoạt động phát thanh, nhất là những năm 1990 - 1993 suy giảm, không đáp ứng đầy đủ nhu cầu của quần chúng nhân dân trong Tỉnh. Công tác phát thanh tiếng Kơ Ho cũng gặp khó khăn tương tự như trên. Phát thanh tiếng Kơ Ho từ những năm đầu 80 có một tổ biên tập - phóng viên - phát thanh viên 4 người; thời lượng phát sóng 3 buổi (mỗi buổi 30 phút)/tuần đến 4 năm đầu 90 chỉ còn một biên tập viên kiêm phóng viên, phát thanh viên và thời lượng phát sóng còn 1 buổi (15 phút)/ tuần. Tình trạng lệch lạc trên đã được kịp thời khắc phục, sửa chữa. Từ năm 1993 hoạt động phát thanh tiếng Kơ Ho đã phát triển tốt.

Tháng … năm 1990 do chưa nhất trí về cách làm việc của một số cán bộ lãnh đạo, quản lý của tỉnh, ông Nguyễn Đăng Cương từ nhiệm chức vụ giám đốc - Tổng biên tập Đài và chuyển công tác về thành phố Hồ Chí Minh*. Ông Hoàng Văn Trung thay quyền giám đốc. Thời điểm này, trong nội bộ Đài phát sinh hiện tượng tiêu cực gây ảnh hưởng không tốt đến uy tín của Đài. Ủy ban nhân dân tỉnh điều động ông Hoàng Văn Trung sang công tác khác.

Tháng 10 năm 1993 ông Diệp Đình Huyên - Phó trưởng ban trực ban Tuyên giáo Tỉnh ủy được bổ nhiệm làm giám đốc - Tổng biên tập Đài*. Năm 1994 bộ máy tổ chức của Đài được cơ cấu tổ chức lại nhằm tăng cường sự chỉ đạo tập thể; đồng thời phân cấp phân nhiệm trách nhiệm cá nhân rõ ràng, cụ thể Đài gồm : cơ cấu tổ chức

- Ban giám đốc
(Giám đốc - Tổng biên tập; 2 phó giám đốc phụ trách nội dung và kĩ thuật).

- Ban biên tập:
+ Ủy viên thường trực Bà Nguyễn Ý Thu

- Phòng nội dung phát thanh:
+ Trưởng phòng Ông Võ Quang Hải

- Phòng nội dung truyền hình :
+ Trưởng phòng : Ông Nguyễn Thanh Nhân
+ Phó trưởng phòng: Ông Nguyễn Quang Thành

- Phòng văn nghệ phát thanh truyền hình
+ Trưởng phòng: Ông Dương Mạnh Đạt
+ Phó trưởng phòng: Ông Dương Toàn Thiên

- Phòng kỹ thuật phát thanh:
+ Trưởng phòng : Ông Nguyễn Trung Kiên
+ Phó trưởng phòng : Ông Trần Văn Thọ

- Phòng kỹ thuật truyền hình:
+ Trưởng phòng: Ông Võ Văn Đức
+ Phó trưởng phòng: Ông Nguyễn Hương

- Phòng quản lý truyền thanh - truyền hình địa phương:
+ Trưởng phòng: Ông Nguyễn Văn Lực

- Phòng Tổ chức hành chính tổng hợp:
+ Trưởng phòng: Ông Lê Văn Sáng

- Tổ dịch vụ phát thanh - truyền hình:
+ Tổ trưởng: Ông Đặng Phước Ngọc

- Hội đồng khoa kỹ thuật:
+ Thường trực: Ông Võ Văn Đức

Cuối năm 1994, Ban thường vụ tỉnh ủy quyết định thành lập Ban cán sự Đảng của Đài, gồm ông Diệp Đình Huyên - Bí thư; bà Nguyễn Ý Thu và ông Nguyễn Thanh Nhân - ủy viên.

Đến năm 1995, hầu hết các cán bộ biên tập, phóng viên, kỹ thuật viên của Đài đều đạt trình độ Đại học. Một số các ông bà trưởng phó phòng đã có trình độ lý luận chính trị cao cấp. Đây là nền tảng tạo sự phát triển vững chắc của Đài.

Các đài thành phố, huyện thị cũng có những chuyển biến khá lớn. 11/11 đài cấp huyện đã trang bị thiết bị truyền hình. Đài truyền thanh - truyền hình huyện thị tách khỏi phòng văn hóa - thông tin, thành đơn vị sự nghiệp trực thuộc UBND huyện thị. Năm 1990 xây dựng thêm hai trạm thu phát truyền hình ở khu vực Đam Rông (huyện Lạc Dương) và Lộc Bắc (huyện Bảo Lâm). Các đài huyện có bản tin thời sự tổng hợp hàng ngày với thời lượng 15 phút - 30 phút. Tin - bài phản ánh kịp thời mọi hoạt động trên các lĩnh vực ở địa phương; nhanh chóng phổ cập rộng rãi các chủ trương chính sách của Đảng, nhà nước TW, tỉnh, huyện thị; nêu gương người tốt - việc tốt ở địa phương. Ngoài chương trình địa phương, các đài huyện có nhiệm vụ tiếp sóng các chương trình của Đài TNVN - Đài THVN và đài tỉnh. Hầu hết các đài đều chấp hành nghiêm chỉnh việc tiếp sóng chương trình thời sự của đài TW, tỉnh. Cũng do nhận thức lệch lạc như Đài tỉnh, một thời gian khá dài các đài huyện thị chỉ tập trung đầu tư, chăm lo cho hệ truyền thanh. Máy móc thiết bị truyền thanh cũ kỹ không được sửa chữa, bổ sung. 5 huyện Di Linh, Bảo Lộc, Bảo Lâm, Đạ Tẻ, Cát Tiên có máy phát sóng FM, nhưng hoạt động chất lượng yếu. Có một số huyện, hệ phát thanh ngừng hoạt động vì máy móc hư hỏng. Hệ thống truyền thanh cơ sở hầu như bị tê liệt, xóa trắng. Sự suy giảm của đài truyền thanh cơ sở một phần do nhận thức lệch lạc của các cấp quản lý, lãnh đạo tỉnh, huyện; đồng thời còn do chế độ chính sách đối với cán bộ phụ trách truyền thanh cơ chưa hợp lý. Cuối năm 1993 chính phủ có nghị định số 52/CP và 53/CP quy định về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và tổ chức bộ máy của Đài truyền hình VN - Đài Tiếng nói VN. Các nghị định trên và các quyết định, thông tư hướng dẫn thực hiện đã quy định thống nhất quản lý hệ thống phát thanh truyền hình trong cả nước. Đối với Đài phát thanh truyền hình tỉnh, các văn kiện trên quy định Đài có hai nhiệm vụ chủ yếu :

- Quản lý trực tiếp mọi hoạt động của đài tỉnh - Quản lý sự nghiệp truyền thanh - truyền hình trên địa bàn toàn Tỉnh. Đài tỉnh có nhiệm vụ quản lý ngành dọc hệ thống các đài huyện thị về tổ chức nhân sự, kế hoạch, kinh phí, vật tư, nghiệp vụ, đào tạo. Đài huyện là đơn vị sự nghiệp cấp huyện có nhiệm vụ quản lý sự nghiệp truyền thanh cơ sở trên địa bàn huyện thị.

Thực hiện chủ trương trên của nhà nước, Đài tỉnh đã lập kế hoạch quản lý ngành phát thanh truyền hình toàn tỉnh (1994 - 2000) trình UBND tỉnh phê duyệt. Do tính chất phức tạp của công tác này, được sự đồng ý của UBND tỉnh, những năm trước mắt Đài tỉnh tập trung các khâu : quản lý về nghiệp vụ, đào tạo bồi dưỡng và quản lý kĩ thuật, giúp đài huyện sửa chữa, nâng cấp các thiết bị hiện có, lập kế hoạch đầu tư thiết bị mới. Với sự tác động bước đầu về công tác quản lý của Đài tỉnh, hoạt động truyền thanh - truyền hình các huyện thị đã khắc phục được các thiếu sót, từng bước nâng cao chất lượng chức năng truyền thông cộng đồng của đài cấp huyện; bổ sung một cách có hiệu quả cho các đài quốc gia, đài tỉnh. Thành phố Đà Lạt, thị xã Bảo Lộc, huyện Đạ Tẻ… đã triển khai xây dựng một số trạm truyền thanh cơ sở ở các vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào các dân tộc ít người. Đài huyện thị đã phối hợp chặt chẽ với Đài tỉnh thực hiện “Chương trình quốc gia đưa đài phát thanh - truyền hình về vùng núi, vùng cao, biên giới hải đảo” do Đài TNVN và Đài THVN chủ trì. 4678 máy thu thanh và 684 máy thu hình đã được chuyển đến tận tay từng hộ gia đình theo tiêu chuẩn quy định. Xây dựng 1 trạm tiếp phát lại truyền hình ở xã Lộc Bắc (Bảo Lâm), 1 điểm xem truyền hình và trạm FM tại xã Đạ Mri (Bảo Lộc).

Những cố gắng của hệ thống phát thanh - truyền hình từ tỉnh đến cơ sở đã đem lại hiệu quả tốt : diện phủ sóng phát thanh - truyền hình mở rộng, 70% dân cư toàn tỉnh đã nghe được phát thanh và 60% dân cư được xem truyền hình. Hoạt động phát thanh - truyền hình địa phương Lâm Đồng đang bước đầu trở thành hệ thống công cụ ngôn luận có hiệu lực của Đảng, chính quyền; đáp ứng nhu cầu thông tin, văn hóa, giải trí của nhân dân các dân tộc trong tỉnh.