Theo Báo cáo Phát triển Con người 2025 mới được Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) công bố, tiến độ phát triển con người đang chững lại . Trong đó, chỉ số Phát triển Con người của Việt Nam được duy trì ở mức cao nhưng vẫn có bất bình đẳng tiềm ẩn. Báo cáo cũng nhận định Trí tuệ nhân tạo (AI) có thể trở thành động lực mới thúc đẩy phát triển - nhưng cũng có thể làm gia tăng khoảng cách bất bình đẳng.
Báo cáo Phát triển Con người năm 2025 của UNDP phân tích tiến trình phát triển dựa trên Chỉ số Phát triển Con người (HDI), đo lường thành tựu về y tế, giáo dục và thu nhập. Dự báo cho năm 2024 cho thấy chỉ số HDI đang chững lại tại tất cả các khu vực trên thế giới. Loại trừ 2 năm khủng hoảng, mức tăng trưởng toàn cầu về phát triển con người được dự báo trong báo cáo năm nay là mức tăng thấp nhất kể từ năm 1990.
Trong đó, chỉ số HDI của Việt Nam năm 2023 đạt 0,766 – thuộc nhóm các quốc gia có mức phát triển con người cao – đứng thứ 93 trên tổng số 193 quốc gia và vùng lãnh thổ. Tuy nhiên, chỉ số này vẫn che giấu những bất bình đẳng dai dẳng thể hiện khoảng cách về giáo dục, y tế và thu nhập trong xã hội. Điểm mới đáng chú ý của Báo cáo phát triển con người 2025 là về kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo. Theo khảo sát, người dân trên thế giới có cái nhìn thực tế nhưng đầy hy vọng về sự thay đổi mà AI có thể mang lại.Tới 60% kỳ vọng AI sẽ tác động tích cực đến việc làm, mở ra cơ hội cho những công việc còn chưa tồn tại hiện nay. Chỉ 13% số người tham gia khảo sát lo ngại rằng AI có thể dẫn đến mất việc làm.
Ngược lại, tại các quốc gia có chỉ số phát triển con người thấp và trung bình, 70% cho rằng AI sẽ giúp họ tăng năng suất, và hai phần ba mong đợi sẽ sử dụng AI trong giáo dục, y tế hoặc công việc trong vòng một năm tới. UNDP nhận định, Việt Nam có nhiều tiềm năng trong chuyển đổi số và có thể trở thành quốc gia tự xây dựng năng lực AI – theo cách riêng của mình. Đồng thời đưa ra khuyến nghị cho Việt Nam như đầu tư vào hệ thống giáo dục để chuẩn bị cho người dân một tương lai với AI, đảm bảo quyền tiếp cận dữ liệu chất lượng, được quản trị một cách có trách nhiệm, xây dựng chính phủ số có khả năng sử dụng AI, giải quyết dấu chân môi trường của AI. Và đặt đạo đức bao trùm vào trung tâm của quản trị AI. Thông điệp của Báo cáo phát triển con người hướng tới đảm bảo AI sẽ trở thành một lực lượng vì công bằng, bền vững và tiến bộ của con người./.
PHÒNG THỜI SỰ